18 juli 2022
Sommige omgevingen zijn stresserend, anderen kunnen helpen bij het herstel van stress en mentale vermoeidheid, en nog andere omgevingen zijn neutraal. Vaak wordt de natuur beschreven als dé ultieme omgeving om te herstellen van stress. Maar neen, tijd spenderen in de natuur heeft niet altijd en voor iedereen een positief effect op zijn of haar welzijn.
"Studies hebben aangetoond dat stress en angst juist kunnen stijgen in een omgeving met bijvoorbeeld een dichte bebossing."
Het positieve effect van natuur (of toch niet?)
De relatie tussen de natuurlijke omgeving en het welzijn van de mens is één van de meest onderzochte onderwerpen binnen omgevingspsychologie. Zo toont de meerderheid van de wetenschappelijke onderzoeken aan dat natuur een positief effect heeft op ons welzijn (Bowler et al., 2010). Maar er zijn ook studies die hebben ontdekt dat natuur je juist stress kan bezorgen. Lees hieronder onze tips in verband met natuur over wat je best kan doen en wat je beter kan vermijden om actief je stressniveau te verminderen.
1. Spendeer tijd in de natuur (alleen), maar wees kritisch
Blootstelling tot de natuur helpt in de meeste gevallen en bij de meerderheid van de mensen bij het herstellen van mentale vermoeidheid. Zo ontdekten Hartig et al. (1991) dat mensen die backpacken in de wildernis meer uitgerust thuiskomen dan mensen die hun tijd hebben doorgebracht in steden (bijvoorbeeld een citytrip). Ook tonen studies aan dat alleen tijd doorbrengen in de natuur voor een betere herstelling van je mentale vermoeidheid zorgt dan wanneer je dit met iemand anders zou doen (wel enkel indien veiligheid kan gegarandeerd worden) (Staats & Hartig, 2004).
Maar niet elke type omgeving wordt als helend ervaren. Zo hebben studies aangetoond dat stress en angst juist kunnen stijgen in een omgeving met bijvoorbeeld een dichte bebossing (Gatersleben & Andrews, 2013). Dit komt doordat je in dit type van omgeving minder uitzicht en controle hebt over de omgeving en je dus makkelijk kan verdwalen, struikelen over boomwortels, etc. Daarom is het aan te raden om voornamelijk natuurlijke omgevingen op te zoeken waar je een uitzicht hebt op je pad of bestemming. Indien je je wel aangetrokken voelt door dit type van omgeving, is het aan te raden om iemand mee te nemen tijdens je tocht. Want gezelschap helpt namelijk het gevoel van angst tegen te gaan en meer een gevoel van veiligheid te creëren (Staats & Hartig, 2004).
Ook niet voor iedereen is een natuurlijke omgeving helend. Sommige mensen hebben een afkeer ten opzicht van natuur en ervaren het als beangstigend door de aanwezigheid van ‘gevaarlijke’ dieren, insecten, planten, etc. of het gevaar om verloren te lopen (Bixler et al., 1994). Daarnaast ontdekte Van den Berg (2004) dat vooral vrouwen en lage sensatiezoekers angst ervaren in een natuurlijke omgeving in vergelijking met mannen en hoge sensatiezoekers die eerder fascinatie voor de omgeving gaan voelen.
2. Zorg voor uitzicht tot een natuurlijke omgeving in je woning
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat mensen die uitzicht hebben op een natuurlijke omgeving vanuit hun woning hoger scoren op gebied van hun welzijn dan mensen die een gebouwde omgeving als uitzicht hebben (Kaplan, 2001). Ook van jongs af aan heeft natuur een positief effect op ons. Zo ontdekten onderzoekers dat het cognitief functioneren van kinderen stijgt na het verhuizen naar een groene omgeving (Wells, 2000) en dat kinderen dichtbij een natuurlijke omgeving beter kunnen omgaan met stresserende levensgebeurtenissen (bv. scheiding van ouders, overlijden van een grootouder, etc.) (Wells & Evans, 2003).
Ontdek meer tips in onze fact check ‘Een interieur kan actief bijdragen aan het welzijn van de mens’ over de impact van onze omgeving op ons wezlijn.
Maar waarom is natuur zo helend?
Omgevingspsychologen Rachel en Stephan Kaplan beantwoorden deze vraag aan de hand van hun ‘Environmental Restoration Theory’ (1989). Beeld je in, je hebt een lange werkdag achter de rug of je hebt heel de dag gestudeerd en je voelt dat je geen extra info meer kan opnemen. Met andere woorden, je ben cognitief vermoeid. Om hiervan te herstellen is het belangrijk om je focus op iets anders te kunnen leggen wat weinig moeite vraagt. Hiervoor is wandelen in de natuur ideaal. Want volgens de ‘Environmental Restoration Theory’ bevat deze omgeving de vier sleutelelementen die een omgeving helend maken:
- Het geeft je het gevoel dat je ‘weg’ bent. Aangezien we 90% van ons leven doorbrengen in een gebouwde omgeving is het logisch dat we ons aangetrokken voelen tot een natuurlijke omgeving om even weg te zijn van alles.
- Het bevat fascinerende objecten. Deze ‘fascinerende objecten’ zoals wolken, zonsondergang, vallende bladeren, etc. vragen weinig energie om op te nemen en geven ons vervolgens de mogelijkheid om weg te dromen en te reflecteren.
- Het wordt ervaren als iets met een grote omvang. De natuur voelt ruim aan en geeft je een gevoel van vrijheid. Ook op conceptueel vlak, bijvoorbeeld in historische gebieden, kan natuur een gevoel van verbondenheid geven met het verleden en dus naar een grotere wereld.
- Het is compatibel met ons. Voor veel mensen lijkt het functioneren in een natuurlijke omgeving minder inspanning te vergen dan in een meer ‘beschaafde’ omgeving, hoewel we hiermee meer gekend zijn.
Of in het kort, om met een quote af te sluiten:
"The natural scenery employs the mind without fatigue and yet excersises it; tranquilize it and yet enlivens it; and thus, through the influence of the mind over the body, gives the effect of refreshing rest and reinvigoration to the whole system."
Had je graag nog meer informatie over omgevingspsychologie of tips over interieurs die bijdragen aan je welzijn? Laat hieronder een bericht achter.
Referenties:
- Bowler, D. E., Buyung-Ali, L. M., Knight, T. M., & Pullin, A. S. (2010). A systematic review of evidence for the added benefits to health of exposure to natural environments. BMC public health, 10(1), 1-10.
- Gatersleben, B., & Andrews, M. (2013). When walking in nature is not restorative—The role of prospect and refuge. Health & place, 20, 91-101.
- Hartig, T., Mang, M., & Evans, G. W. (1991). Restorative effects of natural environment experiences. Environment and behavior, 23(1), 3-26.
- Kaplan, S. (1995). The restorative benefits of nature: Toward an integrative framework. Journal of environmental psychology, 15(3), 169-182.
- Kaplan, R. (2001). The nature of the view from home: Psychological benefits. Environment and behavior, 33(4), 507-542.
- Olmsted, F.L. (1865). The value and care of parks. Reprinted in Nash, R. (Ed.) (1968), The American Environment, Readings in the History of Conversation. Reading, MA: Addison-Wesley, pp. 22.
- Ratcliffe, E., Gatersleben, B., & Sowden, P. T. (2013). Bird sounds and their contributions to perceived attention restoration and stress recovery. Journal of Environmental Psychology, 36, 221-228.
- Shaw, B., Coyle, A., Gatersleben, B., & Ungar, S. (2015). Exploring nature experiences of people with visual impairments/Vivir la naturaleza con una discapacidad visual. Psyecology, 6(3), 287-327.
- Shibata, S., & Suzuki, N. (2004). Effects of an indoor plant on creative task performance and mood. Scandinavian journal of psychology, 45(5), 373-381.
- Staats, H., & Hartig, T. (2004). Alone or with a friend: A social context for psychological restoration and environmental preferences. Journal of Environmental Psychology, 24(2), 199-211.
- Ulrich, R. S., Simons, R. F., & Miles, M. A. (2003). Effects of environmental simulations and television on blood donor stress. Journal of Architectural and Planning Research, 38-47.
- Wells, N. M., & Evans, G. W. (2003). Nearby nature: A buffer of life stress among rural children. Environment and behavior, 35(3), 311-330.
- Wells, N. M. (2000). At home with nature: Effects of “greenness” on children’s cognitive functioning. Environment and behavior, 32(6), 775-795.
