21 april 2022
Deze stelling is helemaal juist. Omgevingspsychologen doen onderzoek naar de impact van onze fysieke omgeving op hoe we ons voelen en gedragen. Op basis van deze resultaten kunnen we in kaart brengen welke elementen in onze omgeving in het algemeen een positieve of negatieve invloed hebben op ons welzijn. Door deze bevindingen gericht toe te passen in onze interieurs, kunnen we actief bijdragen aan het welzijn van de mens!
"Zo kunnen we met onze interieuringrepen onbewuste belevingen bewust gaan ondersteunen."
Wat is omgevingspsychologie?
Deze vraag krijgen we regelmatig voorgeschoteld, maar je komt er meer mee in aanraking dan je denkt. Beeld je bijvoorbeeld in …
- hoe je je voelt na een boswandeling bij opkomende zon en met vogelgeluiden op de achtergrond;
- hoe je je voelt na een dag in een druk themapark vol prikkels, geuren en kleuren.
Beiden activiteiten zijn bedoeld als ontspanning, maar laten een hele andere indruk na. En dát heeft dus alles te maken met omgevingspsychologie.
Omgevingspsychologie is een wetenschap. Dat wil zeggen dat onderzoekers er kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar doen en hun bevindingen publiceren in studies en journals. Die informatie helpt ons om interieurs te ontwerpen met een specifieke intentie. Zo kunnen we met onze interieuringrepen onbewuste belevingen bewust gaan ondersteunen.
Hoe richt je je interieur in zodat het bijdraagt aan je welzijn?
Stel, je hebt een afspraak in het ziekenhuis voor een behandeling. Bij de gedachte alleen al voel je de stress door je lijf gieren en springen je gedachten van de ene naar de andere ‘Wat gaan ze doen? Wat gaat het resultaat zijn? En als het slecht uitdraait, wat dan?’. Met andere woorden, je hebt al een zekere stress door bepaalde omstandigheden waarin je je bevindt. Daarnaast kan de ziekenhuisomgeving zelf een bron van stress zijn: ‘Hoe ga ik mijn weg vinden in het ziekenhuis? Naar welk lokaal moet ik? Ik hou niet van de ziekenhuisgeur, dit brengt nare herinneringen bij me op.’ Deze elementen aanwezig in onze omgeving kunnen jou nog eens extra stress bezorgen bovenop de stress die je al had (Ulrich et al., 1991).
Met andere woorden, om hierop in te spelen en dus bij te dragen aan je welzijn, heeft ons interieur twee taken:
- de aanwezige stress bij jou actief gaan afnemen;
- de aanwezige elementen in je omgeving die je stress bezorgen zoveel mogelijk beperken.
Maar hoe kan je dit dan in de praktijk brengen, bijvoorbeeld bij je thuis, op het werk, etc.? Op basis van wetenschappelijk onderzoek uit omgevingspsychologie (Evans & Mitchell, 1998), even enkele tips op een rijtje:
1. Laat je gedachten afdwalen
Om je stresslevel actief te gaan verminderen, is het belangrijk om je focus op iets anders te leggen en je dus te laten afleiden. Hiervoor is de natuur een zeer belangrijk element, zowel uitzicht op als toegang tot een natuurlijke omgeving dragen positief bij aan je welzijn (lees onze fact check ‘Een natuurlijke omgeving is altijd helend’ voor meer tips). Ook het implementeren van planten in je interieur kan je hierbij helpen. Daarnaast zorgen kunst, een haardvuur, dieren, etc. voor het vinden van fascinatie en rust (Evans & Mitchell, 1998; Kaplan, 1995).
Nog niet helemaal overtuigd van de kracht van de natuur? Eén van de bekendste onderzoeken binnen omgevingspsychologie werd uitgevoerd door Roger Ulrich, et al. (1984). Hij ontdekte dat mensen herstellend van een operatie in een ziekenhuiskamer met uitzicht op bomen minder pijnstillers nodig hebben, minder complicaties ervaren en sneller worden ontslagen uit het ziekenhuis dan patiënten met een ziekenhuiskamer dat uitzicht gaf op een bakstenen muur. Als dat geen bewijs is!
2. Niet te veel, niet te weinig, maar ...
… balanceer. Creëer een balans van prikkels aanwezig in je interieur. Probeer je maar eens te focussen op je werk terwijl je kinderen het huis door crossen en je aandacht vragen. Of een goed boek te lezen wanneer je verblind wordt door de zon. Te veel prikkels kunnen leiden tot overprikkeling en afleiding, waardoor je stress level naar boven schiet. Zorg daarom voor de mogelijkheid in je interieur om je af en toe te kunnen afzonderen wanneer dit nodig is.
Maar omgekeerd is ook waar. Te weinig geprikkeld worden kan leiden tot verveling en dus stress. Zeker in een wereld waar technologie een belangrijke rol speelt en je eindeloos kan blijven scrollen, snakken we naar prikkels. Zorg voor interessante objecten, kleuren, geuren, etc. in je interieur om je op de juiste momenten en plaatsen te triggeren. Met andere woorden, een balans creëren is de boodschap!
3. Wie zoekt die vindt
Of toch niet? Onze omgeving moet joú begeleiden naar je bestemming. De wayfinding in een omgeving moet daarom goed zitten. Je moet makkelijk je weg kunnen vinden en kunnen inschatten wat je kan verwachten van de omgeving waarin je je bevindt. Soms spreekt een interieur voor zich waar je alles kan vinden, maar soms is zij zeer complex en zijn hulpmiddelen nodig, zoals wegbewijzering, aanduiding met kleur, duidelijk aanwezige elementen in de omgeving als herkenningspunt, uitzichten naar doelen, etc. Hoe makkelijker je je weg kan vinden, hoe minder stress je zal ervaren.
"Hoe makkelijker je je weg kan vinden, hoe minder stress je zal ervaren."
4. We zijn allemaal (een beetje) controlefreaks
Mensen hebben nood aan controle over hun omgeving. Denk bijvoorbeeld aan het moment waarop je buur beslist om een kader op te hangen en een gaatje te boren in zijn muur. Je springt een gat in de lucht van het verschieten en ergert je aan het lawaai. Maar wanneer jij die persoon bent die een kader wil ophangen in je interieur en een gaatje boort, ga je deze ergernissen veel minder of niet ervaren. Twee dezelfde handelingen, maar in het tweede geval heb jij de controle. Dit verwijst naar bewust kunnen kiezen van welke prikkels je wil ontvangen in je interieur. Als je deze mogelijkheid niet hebt, kan je stress level de lucht in vliegen.
Ook het bewust kiezen van je gedrag op basis van je noden is belangrijk. Bijvoorbeeld: je afzonderen voor privacy, sociale interactie opzoeken, je territorium afbaken, etc. Wanneer mensen het gevoel hebben dat de omgeving niet kan voldoen aan hun noden, kan er stress optreden. Je interieur moet dus zo veel mogelijk gedragsopties ondersteunen (lees onze fact check ‘Een interieur stuurt ons sociaal gedrag’ voor meer tips). Creëer in je eigen interieur daarom verschillende hoekjes of zones waar je je kan afzonderen (een knusse zetel aan het raam) of juist sociale interactie kan opzoeken (bv. een keukentafel). En laat jezelf toe om af en toe veranderingen aan te brengen in je interieur afhankelijk van je voorkeur op dat moment. Flexibiliteit troef!
5. Trail and error
"Zorg dat je interieur intuïtief aanvoelt."
Hoe vaak kreeg jij al de deur niet open omdat je aan het trekken was en eigenlijk moest duwen? Kan je ze nog tellen op één hand? Jij bent lang niet de enige! Want dit is een typische en veelvoorkomende error in onze omgeving. Onze interieurs zitten boordevol informatie over hoe we ze zouden moeten gebruiken, alleen zijn ze niet altijd even leesbaar en voel je je bijgevolg beschaamd. Om stress te vermijden is het daarom belangrijk om deze errors zoveel mogelijk te voorkomen. Zorg daarom dat je interieur intuïtief aanvoelt naar het gebruik toe en niet te complex is.
Had je graag nog meer informatie over omgevingspsychologie of tips over interieurs die bijdragen aan je welzijn? Laat hieronder een bericht achter.
Referenties:
- Evans, G. W., & McCoy, J. M. (1998). When buildings don’t work: The role of architecture in human health. Journal of Environmental psychology, 18(1), 85-94.
- Ulrich, R. S. (1984). View through a window may influence recovery from surgery. Science, 224(4647), 420-421.
- Ulrich, R. S. (1991). Effects of interior design on wellness: theory and recent scientific research. In Journal of Health Care Interior Design: Proceedings from the… Symposium on Health Care Interior Design. Symposium on Health Care Interior Design (Vol. 3, pp. 97-109).
